Artykuły

Czy osoba ubezwłasnowolniona może głosować?

Jestem opiekunem prawnym mojego brata. Czy brat może uczestniczyć w wyborach? Czy ja jako opiekun prawny mam podpisać się na liście i oddać głos za brata?

A jak jest w referendum?

 

Stanisława

 

 


 

 

Szanowna Pani,

 

niestety Pani brat, jako osoba ubezwłasnowolniona całkowicie, nie ma prawa wybierania. Nie może głosować. Wynika to wprost z przepisów prawa.

 

W szczególności wskażę, że Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w art. 62 ust. 2 wskazuje, że prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych.

 

Ww. przepis Konstytucji RP znalazł odzwierciedlenie w ustawach dotyczących wyborów i referendów.

 

W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy w art. 10 § 2 wskazano, że nie ma prawa wybierania osoba:

1) pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu;

2) pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;

3) ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.

 

Powyższy przepis Kodeksu wyborczego ma zastosowanie do wszelkich wyborów przeprowadzanych w Polsce:

1) do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej;

2) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

3) do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej;

4) do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego;

5) wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

 

Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, w art. 3 ust. 2 wskazuje, że nie mają prawa udziału w referendum osoby:

1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym;

2) pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;

3) ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym.

 

Z kolei ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym w art. 3 mówi, że w referendum mają prawo brać udział osoby stale zamieszkujące na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, posiadające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki.

Skoro jak wynika z Kodeksu wyborczego osoby ubezwłasnowolnione nie mają prawa wybierania (czynnego prawa wyborczego) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, to nie mogą one również uczestniczyć w referendum lokalnym.

 

Z uwagi na to, że powyższe przepisy nie określają rodzaju ubezwłasnowolnienia (całkowite czy częściowe) należy wskazać, że prawa głosowania w wyborach oraz w referendum nie mają  zarówno osoby ubezwłasnowolnione całkowicie jak również częściowo.

 

W uwagi na powyższe regulacje nie ma oczywiście możliwości prawnych, aby opiekunowie prawni czy kuratorzy głosowali w imieniu swoich ubezwłasnowolnionych całkowicie czy ubezwłasnowolnionych częściowo podopiecznych.

 

Fakt ubezwłasnowolnienia prawomocnym orzeczeniem sądu powinien być odnotowany na listach wyborców. Sąd po uprawomocnieniu się postanowienia o ubezwłasnowolnieniu, czy to częściowym czy to całkowitym, przekazuje odpowiednie zawiadomienie do organu prowadzącego rejestr wyborców o skreślenie z niego ubezwłasnowolnionej osoby. Jest to czynność techniczna a osoba ubezwłasnowolniona lub/i jej opiekun prawny czy kurator nie są o niej informowani i nie przysługuje im od niej odwołanie.

 

Niestety, jeżeli pojawi się  Pani wraz z bratem w lokalu wyborczym to komisja odmówi wydania karty do głosowania. Pani brat będzie wykreślony z listy wyborców.

 

Dodam, że osoby ubezwłasnowolnione całkowicie i częściowo nie mają też biernego prawa wyborczego - nie mogą być wybierane na żadną funkcję.

 

 

Stan prawny na dzień 10.09.2023 r.





  • Data2018-10-19
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl