Czy komornik ma prawo zająć zwrot podatku, w przypadku kiedy korzystam z ulgi na dzieci?
Monika
Szanowna Pani!
Prawo do zwrotu nadpłaty podatku jest prawem niezbywalnym, tzn. takim, które nie mogą być skutecznie przeniesione na inną osobę.
Art. 831 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego, nie podlegają egzekucji prawa niezbywalne, chyba że możność ich zbycia wyłączono umową, a przedmiot świadczenia nadaje się do egzekucji albo wykonanie prawa może być powierzone komu innemu.
Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2005 r., sygn. akt I CK 167/05, ograniczenie egzekucji na podstawie 831 § 1 pkt 3 k.p.c. nie dotyczy kwoty różnicy podatku podlegającej zwrotowi.
Orzecznictwo sądowe stoi na stanowisku, że jeżeli na podstawie prawa niezbywalnego dłużnik otrzymał już konkretne świadczenia majątkowe (np. pieniądze), to egzekucja z przedmiotu tego świadczenia jest dopuszczalna. Podobnie egzekucję trzeba uznać za dopuszczalną i wtedy, gdy dłużnik wprawdzie świadczenia jeszcze nie otrzymał, ale mu je przyznano, albo też dłużnik na podstawie prawa niezbywalnego wystąpił już z roszczeniem o świadczenie pieniężne. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w sytuacji, w której na skutek złożenia zeznania podatkowego powstaje u podatnika nadpłata w podatku dochodowym od osób fizycznych wykazana w tym zeznaniu, ale świadczenia jeszcze podatnik nie otrzymał, ale mu je przyznano, albo też dłużnik na podstawie prawa niezbywalnego wystąpił już z roszczeniem o pewne świadczenie majątkowe.
Często zdarzało się, że komornik zawiadomienie o zajęciu zwrotu nadpłaty kierował do organów skarbowych jeszcze przed powstaniem wierzytelności tj. przed chwilą w której organ skarbowy był zobowiązany do wypłacenia podatnikowi nadpłaty. W takiej sytuacji zajęcie zwrotu nadpłaty nie było skuteczne – nie można było zająć wierzytelności, która jeszcze nie powstała.
W związku z tym, ustawodawca wprowadził do Kodeksu postępowania cywilnego przepis art. 9022, który obowiązuje od dnia 8 września 2016 r.
§ 1 tego przepisu stanowi, że zajęcie wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa obejmuje także wierzytelności przyszłe, wynikające z nadpłaty lub zwrotu podatku powstałych w ciągu roku od dnia dokonania zajęcia.
Jednocześnie wprowadzono przepis art. 76 § 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym w razie zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a, oraz bieżących zobowiązań podatkowych ma pierwszeństwo przed realizacją zajęcia.
Mając na względzie powyższe należy wskazać, że niestety, zwrot podatku może być zajęty przez komornika. Nie ma żadnego przepisu prawnego, który wyłączałby spod egzekucji kwoty zwrotu podatku uzyskanej przez dłużnika z tytułu ulgi podatkowej związanej z posiadaniem dzieci. Zwrot podatku ze względu na skorzystanie przez podatnika z ulgi na dzieci nie jest świadczeniem należnym dzieciom (gdyby tak było to komornik tych kwot nie mógłby egzekwować skoro dłużnikiem jest rodzic).
Stan prawny na dzień 20.01.2017 r.
