Artykuły

Brak okresów wymaganych do emerytury

Mój mąż niedługo ukończy 65 lat. Urodził się w 1948 r. Ma udokumentowany staż pracy w wysokości 17 lat i 9 miesięcy. Ma też zaliczone 5-letnie studia.
 Brakuje mu kilku lat pracy do osiągnięcia uprawnień emerytalnych.
Czy powinien się zatrudnić na ten brakujący okres lub czy też może samopłacać składki a jeżeli tak to jaka będzie minimalna składka?


Marianna

 

 


 

 

Szanowna Pani,


Stosownie do przepisu art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia
wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa

Art. 27 ustawy wskazuje, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

  1. osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn
  2. mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a


Natomiast stosownie do art. 28 ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 pkt 2, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

  1. osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn
  2. mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn


Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, iż Pani mąż, jako osoba urodzona przed 1 stycznia 1949 r., nabędzie prawo do emerytury wraz z ukończeniem 65 lat, pod warunkiem, że będzie miał ustalony co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, ewentualnie co najmniej 20 lat tych okresów.


Należy pamiętać, że jak wskazuje art. 5 ust. 2 ustawy, przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.


Jak wynika z Pani pytania Pani mąż 17 lat i 9 miesięcy okresu zatrudnienia. Należy jednak pamiętać, iż w okresie zatrudnienia mogą prócz okresów składkowych występować również okresy nieskładkowe.


Pięcioletni okres nauki w szkole wyższej będzie zaliczony Pani mężowi jako okres nieskładkowy, stosownie do art. 7 pkt 9 ustawy, który wskazuje, iż  okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów, jest okresem nieskładkowym.


Jeżeli Pani mąż posiada 17 lat i 9 miesięcy okresów składkowych i 5 lat okresów nieskładkowych to wówczas łącznie posiada 22 lata i 9 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych, a więc z chwilą ukończenia 65 lat nabędzie prawo do emerytury stosownie do przepisu art. 28 ustawy.
W takim przypadku okresy nieskładkowe nie będą przekraczały jednej trzeciej okresów składkowych.


Oczywiście powyższe obliczenia są uproszczone i zakładają, że Pani mąż w okresie zatrudnienia nie posiadał okresów nieskładkowych, choćby nie przebywał na zwolnieniu chorobowym (okresy pobierania wynagrodzenia za czas choroby oraz zasiłków chorobowych są okresami nieskładkowymi).


W sytuacji, w której Pani mąż uzyskałby emeryturę stosownie do przepisu art. 28 ustawy, kwota obliczonej emerytury, w sytuacji gdyby obliczona emerytura była niższa niż emerytura minimalna, nie byłaby podwyższana do kwoty najniższej emerytury (co wynika z art. 54 ustawy, wskazującego, iż emerytur, o których mowa w art. 28, nie podwyższa się do kwoty najniższej emerytury).


Warto w sytuacji Pani męża zastanowić się czy nie posiada on innych okresów składkowych, nieskładkowych lub uzupełniających, które mogłyby być uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury.
Można tu wskazać, że okresami składkowymi mogą być np. inne niż zatrudnienie okresy ubezpieczenia (np. pobieranie zasiłku dla bezrobotnych), czynna służba wojskowa w Wojsku Polskim, itp. Okresami nieskładkowymi są prócz wskazanych powyżej okresów nauki w szkole wyższej czy okresu pobierania zasiłku chorobowego, także np. okresy niewykonywania pracy ze względu na represje polityczne, okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, itd.
Okresami uzupełniającymi mogą być okresy pracy w gospodarstwie rolnym (w tym w gospodarstwie rolnym rodziców) czy okresy pobierania renty.


Jeżeli okaże się, że Pani mężowi brakuje okresów składkowych wymaganych do uzyskania uprawnienia do emerytury może te okresy uzupełnić, podejmując zatrudnienie czy inną działalność podlegającą ubezpieczeniu (np. działalność gospodarczą, umowa agencyjna, umowa zlecenie), ewentualnie Pani mąż ma możliwość dobrowolnego ubezpieczenia.

Stosownie do art. 10 oraz art. 7 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.


Tu należy wskazać, iż przed dniem 1 września 2009 r. osoby, które zamierzały kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgłaszały wniosek o objęcie tymi ubezpieczeniami w terminie 30 dni od ustania obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.
Po znowelizowaniu ustawy, od dnia 1 września 2009r. wniosek o kontynuowanie ubezpieczeń wnioskodawca można złożyć wybranym przez siebie terminie.
Ta zmiana jest korzystna dla Pani męża, ponieważ w stanie prawnym przed 1 września 2009 r., aby został objęty dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym, musiał wniosek złożyć do 30 dni od zakończenia okresu obowiązkowego ubezpieczenia (np. do 30 dni od ustania zatrudnienia). Obecnie Pani mąż może złożyć wniosek o dobrowolne kontynuowanie ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.


Osoby zgłaszające się do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego powinny złożyć wniosek w sprawie objęcia ubezpieczeniami na formularzu ZUS ZUA.
Osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym są zobowiązane do złożenia deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA oraz do opłacenia składek na ubezpieczenia za dany miesiąc w terminie do 10 dnia następnego miesiąca. Deklaracja rozliczeniowa powinna być składana za każdy miesiąc kalendarzowy, nawet wówczas, gdy w stosunku do poprzedniego miesiąca nie zaszły żadne zmiany.
Jednak stosownie do art.47 ust.2e ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby dobrowolnie podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym kontynuujące ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłacające składki wyłącznie za siebie są zwolnione z obowiązku  składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej zadeklarowali do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne - kwotę w wysokości określonej w art. 18 ust. 7 ustawy tj. w wysokości minimalnego wynagrodzenia.


Jeżeli Pani mąż zdecyduje się na dobrowolne objęcie ubezpieczeniem emerytalnym i rentowanym to musi pamiętać, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia.


Minimalne wynagrodzenie od 1 stycznia 2012 r. wynosi 1500 zł miesięcznie.
Minimalna składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 290,80 zł miesięcznie (19,52% podstawy wymiaru), a na ubezpieczenie rentowe 90 zł (6% podstawy wymiaru), a od 1 lutego 2012 r. 120 zł (zmienia się z 6% do 8% podstawy wysokość składki).
Łącznie Pani mąż, przy dobrowolnym ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym opłacałby składki w łącznej wysokości 380,80 zł (a od 1 lutego 2012 r. 410,80 zł).


Wskażę jeszcze, że gdyby Pani mąż rozpoczął działalność gospodarczą to wówczas podlegałby obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Jednak w takim przypadku przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia działalności gospodarczej, stosownie do art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowiłaby zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia.


Gdyby mąż rozpoczął działalność gospodarczą i zadeklarował najniższą dopuszczalną podstawę wymiaru składek (a więc 30% minimalnego wynagrodzenia = 450 zł) to wówczas byłby zobowiązany do opłacania składek w wysokości 87,84 zł na ubezpieczenie emerytalne i 27 zł na ubezpieczenie rentowe (do 1 lutego 36 zł w związku ze wzrostem składki do 8% podstawy).
Łącznie, minimalne składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dla prowadzącego działalność gospodarczą, w pierwszych 24 miesiącach jej prowadzenia, wyniosą 114,84 zł, a od 1 lutego 2012 r. 123,84 zł. Składka na ubezpieczenie wypadkowe wyniesie 7,52 zł, a na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 11,03 zł.


Jednak przy podjęciu działalności gospodarczej mąż podlegałby również obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Wysokość składki zdrowotnej na 2012 r. na razie pozostaje nieznana. Wynika to z tego, że w 2012 r. minimalna podstawa składki zdrowotnej wyniesie 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia w IV kwartale 2011 r., a to wynagrodzenie na razie pozostaje nieznane.
 W 2011 r. wysokość tej składki wynosiła 243,39 zł.

 

 

Stan prawny na dzień 15.01.2012 r.





  • Data2012-01-10
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl